Europa investon në mbrojtjen e saj më shumë se Rusia, por a është kjo e nevojshme? Nga ana e të djathtës dhe të majtës, shumë persona pohojnë se nuk është e nevojshme të investojmë sërish në plane riarmatimi. Le të përpiqemi të rilexojmë stërvitjen luftarake që u zhvillua në qiellin europian si një regjistër kontabël. Nga gjysmë mijëra dronët rusë që sulmuan Ukrainën në natën e të martës dhe të mërkurës, nëntëmbëdhjetë vazhduan rrugën e tyre deri në Poloni. Ishin modele të derivuara nga Shahed iranianë, me variante të zhvilluara falë përvojës së tre vjetëve e gjysmë sulmesh. Kostoja e prodhimit të tyre, me shumë gjasa, varion mes njëzet mijë dhe pesëdhjetë mijë euro secili.
Për të përmbajtur atë kërcënim prej më pak se një milion eurosh, vendet e NATO-s – vetë Polonia, Holanda dhe Italia – kanë vendosur një forcë ajrore të përbërë nga Awacs prej treqind milionë dollarësh me radarë rrotullues dhe sensorë të avancuar për komandë dhe kontroll, F-35 prej të paktën njëqind milionë dollarësh dhe, sipas dukjes, edhe F-22 prej 350 milionë dollarë secili. Burime ndoshta mbi një miliard përballë një kërcënimi mijëra herë më pak të kushtueshëm. Për më tepër, nga fjalët e Donald Tusk, kryeministri polak, është kuptuar se forcat e NATO-s nuk i kanë rrëzuar të gjithë dronët rusë, por vetëm “ata që përbënin një kërcënim të drejtpërdrejtë”.
Moska e bëri edhe për të marrë, me shpenzim të vogël, një ide më të qartë mbi funksionimin e protokolleve të mbrojtjes ajrore të NATO-s. Por mësimi i nxjerrë qëndron pikërisht në asimetrinë e buxhetit: në luftën moderne, sistemet e sulmit – nga dronët te raketat kruz e deri te raketat balistike – kushtojnë një pjesë shumë më të vogël se sistemet e mbrojtjes.
Buxhetet e mbrojtjes nuk do të jenë kurrë një shkencë e saktë. Por pikërisht për këtë fakti që Europa sot ka një shpenzim ushtarak (në letër dhe në terma absolutë) më shumë se dyfishin krahasuar me Rusinë, nuk do të thotë aspak se është i tepërt, dhe ndoshta as i mjaftueshëm si pengesë ndaj kërcënimit. Mbi shifrat e shpenzimit europian për mbrojtjen po zhvillohet prej muajsh një betejë e veçantë për të fituar opinionin publik.
Le të shohim numrat e thjeshtë. Nëse me të vërtetë qeveritë e Bashkimit Europian do të shpenzonin këtë vit 2% të produktit të tyre të brendshëm bruto për mbrojtjen, bilanci i tyre ushtarak do të ishte rreth 381 miliardë euro. Nëse këtë vit do të arrinin të respektonin angazhimin e NATO-s për një shpenzim prej 5%, do të ngjiteshin në nëntëqind miliardë euro (afati është caktuar për pas dhjetë vitesh). Rusia në vend të saj ka një bilanc ushtarak prej rreth 8% të produktit të saj të brendshëm bruto, në ekuivalentin e rreth 150-160 miliardë euro.
Pse kjo duhet të na shtyjë sidoqoftë të investojmë edhe më shumë në siguri? Aspekti i parë për t’u marrë në konsideratë, përveç asimetrisë së kostove mes mbrojtjes dhe sulmit të përshkruar më parë, është në buxhetet e investimeve efektive. Pagesa e pensioneve të rezervistëve (ose, nëse do të kishim arritur, financimi si shpenzim indirekt për NATO i Urës mbi Ngushticën e Messinës) hyn sidoqoftë në bilanc, por nuk rrit kapacitetet e mbrojtjes.
Sa i përket Rusisë, nuk dihet. Por shoqëria e konsulencës Bain & Company vlerëson në një raport se në vitin 2024 fabrikat ruse kanë arritur të prodhojnë 4,5 milionë predha artilerie (zakonisht të kalibrit 152 milimetra) me një kosto mesatare prej rreth një mijë dollarë copa. Ndërkohë, në të njëjtin vit, Europa dhe Shtetet e Bashkuara së bashku do të kishin prodhuar 1,3 milionë predha (zakonisht 155 milimetra) me një kosto prej katër mijë dollarësh copa, me kulme deri në pesë mijë dollarë.
Sasia e forcës goditëse ushtarake të prodhuar me të njëjtin shpenzim, në Rusi dhe në Europë, nuk është pra e njëjtë. Si është e mundur një raport kostoje nga një në katër? Në pjesë cilësia nuk është gjithmonë e krahasueshme. Por mbi të gjitha impiantet historike ruse të Uralvagonzavod (me dhjetëra mijëra predha në muaj), të Tula apo të Kurganmashzavod punojnë në kushte krejtësisht të ndryshme.
Krahasimi i shpenzimeve ushtarake është për përdorim të brendshëm. Shërben vetëm për të mbështetur se rritja e investimeve për mbrojtjen e kërkuar nga NATO dhe e vendosur nga Bashkimi Europian nuk është e justifikuar. Dhe pjesërisht duket se arrin objektivat e saj. Konfuzioni politik është në fakt aq i madh sa disa ditë më parë, në Parlamentin italian, as shumica që mban qeverinë dhe as opozita që e kundërshton, nuk arritën të prodhojnë një mocion të përbashkët mbi riarmatosjen europiane.
