PJESA E DYTË
UVIL ZAJMI
Die Jahre 70 in Albanien – was war die Sensation? Welchen Einfluss hatten sie auf das Land? Was repräsentierten sie für das damalige junge Volk mit seinen großen Träumen, Leidenschaften und Hoffnungen auf eine andere Zukunft, auf einen radikalen sozialen Wandel in der Gesellschaft, in der Familie, in der Schule, am Arbeitsplatz, in der Wirtschaft, überall in der alltäglichen albanischen Welt?
Vazhdim nga numri i kaluar
Besonders für die Hauptstadt, für die jungen Leute mit ihren westlichen Vorlieben, mit ihrem neuen mentalen Hintergrund, wie Diplomaten, moderne Menschen in ihrem Verhalten, in ihren Beziehungen, in ihren Haltungen, mit einem zeitgemäßen Wissen, Bewunderern eines Stils, ähnlich dem der Schauspieler Steve McQueen, Marlon Brando, Alain Delon, Steve Reeves, der Western-Filme von Clint Eastwood. Die Künstler, die berühmten Brodowitsch von Tirana, diejenigen der 70er Jahre, durch ihre Häufigkeit, ihre Leidenschaften, ihre Blauhosen, ihre Motorräder, ihre Sympathien, ihre großartigen Liebesgeschichten, ähnlich denen der Schauspieler, der Welt der Kunst, des Spektakels, bis hin zu den Hollywood-Stars. Wir, unser Geschlecht, unsere Jugend, haben unsere Zeit in Versuchung gebracht, auch sie zu imitieren. Die Bekanntschaft, die Freundschaft mit ihnen in Brodowitsch, die auch heute jeden Detail, jeden Aspekt dieses Segments, obwohl vollständig verändert, mich an eine Nostalgie erinnert, die keine Zeit, keine Form, keine Grenzen hat, obwohl vollständig verändert, aber eine Emotion hat, die geblieben ist.
Bashkë me personazhet, që më parakalojnë në memorje, si atëherë kur i shihje tek qëndronin mbrëmjeve tek ajo rrugë të ngushtë, Rruga e Dibrës siç edhe njihej. Beb Daliu, Tim Xhilaga dhe Ylli Kokushta, një takim, qëndrim për disa orë me tre ish-broduistët e njohur, ishte tejet i veçantë. Nuk kanë ndryshuar aspak, të mbajtur, të pashëm, me një kujtesë brilante dhe plot humor. Veçanërisht kur biseda përqendrohet te Tirana e viteve ‘70, si e përjetonin kryeqytetasit atë periudhë, me shpresën e madhe për hapje. Më shumë se ata të tre askush tjetër nuk mund të flasë, si protagonistë absolutë të mondanitetit të saj. (Intervistën, dëshiroj ta botoj ashtu si edhe e realizova. Ndonëse, pak kohë më vonë, ishte një moment kur Tim Xhilaga më njoftoi: “Bebi është shumë rëndë”. Dhe nuk zgjati shumë, as dy-tre ditë, ai ndërroi jetë).
Ylli Kokushta: “Rai, ishte një dritare informacioni”
Ata kanë qenë tre broduistë të njohur, me të veçantën, që i bashkonte dhe emri: Ylli! Ylli Kokushta, Ylli Bike dhe Ylli Paze. Djem, që bënin diferencën, edhe për këtë detaj. Gjithmonë bashkë, vërtet, për t’u admiruar. Në veshje, qëndrim, biseda, të pashëm, tërhiqnin vëmendjen, si një treshe që tërhiqte vëmendjen, kështu janë njohur, kujtohen. “Kemi qenë shumë shokë, miq të mirë, bashkë, kudo, në Broduei, në plazh, të pandarë. Me ne qëndronin edhe Fred Rroku, Lad Dalta”- shprehet Ylli. Të tjerë djem broduistë që Kokushta, tejet fisnik, kur flet, shprehet ashtu i qetë, ka kënaqësinë t’i kujtojë. Në veçanti Ylli Biken, ndonëse i ri në moshë është ndarë nga jeta.
Z. Kokushta, i jemi rikthyer viteve ’70-të, çfarë kujtoni?
Vitet 70, i kujtoj mirë. Veçanërisht Tiranën, që shoqërohet nga një jetë aktive, në kërkim të një ndryshimi të madh të sistemit, kjo e reflektuar tek djem me një mentalitet të avancuar, njohës, të jetës mondane, pasionantë të muzikës, filmave, aktorëve, këngëtarëve. Por, edhe nga studentët e kthyer nga universitet e shteteve lindore, që reflektojnë tjetër mentalitet.
Flitet shumë për një rrugë, që u njoh dhe morri emrin Broduei, pse?
Është rruga simbol e atyre viteve për pasionin që përcillte tek ato breza, nga grupe të rinjsh, djem e vajza, gjimnaziste, studentë. Si një vend referimi, për veshjen, modën, shijet, bisedat, përzgjedhja, qëndrimi në Broduein e Tiranës, ishte unikal, për çfarë transmetonte. Aty shihje intelektualë, artistë, sportistë, shkrimtarë, kompozitorë, valltarë, aktorë, humoristë, skenaristë, që për një çast do t’i gjeje edhe ata si broduistë në atë segment të vogël, poshtë një peme, por plot jetë, gjallëri. Gavrosh Lëvonja ishte një ndër frekuentuesit e saj, apo Pirro Koleka, edhe ky basketbollist, në një moment u shfaq me një frak e bastun aty.
Një Shqipëri jo shumë e hapur, si merrej ngacmimi?
Të provokuar nga radioja, televizioni, si të vetmet mjete komunikimi me botën. Sidomos televizioni italian Rai, programet e tij, kanë pasur një ndikim shumë të madh, e në mjaft drejtime për atë brez. Filmat, gjithashtu, ato që shfaqeshin në kinema ishin një tjetër mënyrë për të qenë afër Perëndimit. Edhe librat, deri ato të “verdhë” që lexoheshin në fshehtësi. Këngët e grupeve angleze, amerikane, nga Beatles, te Rolinstones, nga Celentano te Litell Toni, Batistis etj. Futja e gjuhës angleze në shkolla ishte një mundësi më shumë, me të cilën komunikonte e gjithë bota.
Moda, si e kujton?
Niste me veshjen, pantallonat, golfat akrelikë, këmishët, një pardesy, xhakavento, që konsideroheshin të preferuar. Pastaj lënia e flokëve, basetat e gjata. Qethja vetë, me shokë, në shtëpi dhe braktisja e berberëve u kthye në modë, ndonëse midis tyre kishte edhe nga ata që ishin tolerantë, modernë.
Sa aktive, ishte rinia e viteve 70-të?
Gjimnazet, gjimnazistët, e atyre viteve kanë qenë tejet të avancuar. Breza pasionantë, për gjithçka të re. Muzikë sport. Grupet e para
